مطالعه خصوصیات رشد (مورفولوژیکی، فنولوژیکی، فیزیولوژیکی) و عملکرد ارقام و لاین های منتخب برنج در شرایط شوری

شوری آب و خاک هر ساله موجب کاهش قدرت تولید اراضی و عملکرد محصولات زراعی از جمله برنج در نواحی خشک و نیمه خشک و همچنین اراضی ساحلی می گردد. جهت مطالعه خصوصیات رشد (مورفولوژیکی، فنولوژیکی، فیزیولوژیکی) و عملکرد ارقام و لاین های منتخب برنج در شرایط شوری تحقیقی درسال زراعی1392 با استفاده از آزمایش تجزیه مرکب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در آمل (مزرعه نرمال) و جویبار (مزرعه شور) در استان مازندران اجرا شد. نوع خاک مزرعه شور شنی رسی دارای ec= 8- 12 (ds/m)، و نوع خاک مزرعه نرمال شنی رسی دارای ec= 1-2 (ds/m) بوده است. در این آزمایش صفاتی ازقبیل ارتفاع بوته، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، محتوای آب نسبی، نشت الکترولیت ها، شاخص کلروفیل برگ پرچم، طول خوشه، تعداد کل دانه درخوشه، تعداد روز تا زمان رسیدن به 50 درصدگلدهی، تعداد کل دانه در خوشه، تعداد دانه پر در خوشه درصد پروتئین و عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال p? 0.01)) دارای اختلاف معنی دار بودند، بجز، محتوای نسبی آب که در سطح احتمال (p? 0.05)معنی دار بود. در بین ژنوتیپ های مورد بررسی در مزرعه نرمال (آمل) رقم shirodi با عملکرد 3666 کیلو گرم در هکتار، بالا ترین عملکرد را داشت. سایر ژنوتیپ-ها شامل:tarom, fl478 ,sl10 ,sl11, sl13 ,sl12 به ترتیب دارای عملکرد دانه 1/3129، 2959، 7/2948، 7/2571، 1/2143، 1752 کیلو گرم در هکتار بودند. در حالی که در مزرعه شور (جویبار) لاین sl12 با عملکرد 01/1844 کیلو گرم در هکتار، بالا ترین عملکرد را داشت. بعد از آن، سایر ژنوتیپ ها شامل sl10 ,fl478 ,shirodi ,sl13 ,sl11 ,tarom به ترتیب دارای میانگین های عملکرد 57/1732، 54/1637، 96/1445، 59/1441،19/1430 و 27/1078 کیلو گرم در هکتار بودند. تجزیه همبستگی صفات نشان داد که عملکرد از یک طرف با تعداد پنجه بارور، شاخص کلروفیل برگ پرچم، طول خوشه، تعداد کل دانه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، رابطه مثبت معنی دار داشت و با محتوای نسبی آب رابطه مثبت بوده ولی معنی دار نبود. از طرف دیگر عملکرد با نشت الکترولیت ها، ارتفاع بوته، زمان رسیدن به 50 درصد گلدهی و پروتئین رابطه منفی و معنی-دار داشت. نتایج نشان داد که شوری بر روی خصوصیات مذکور اثر منفی گذاشته است و عکس العمل های ژنوتیپ-های مختلف برنج به آن متفاوت بوده است. در این شرایط، با توجه به عدم افت شدید عملکرد در رقم محلی طارم در مزرعه شور، کاشت این ژنوتیپ توصیه می شود.